ISI YALITIMI NEDİR?
Farklı sıcaklıktaki iki ortam arasındaki ısı geçişini azaltmak için yapılan işlemlere ısı yalıtımı denir. Bu işlem şöminelerde; ısı kaybı olan duvarlara ısı yalıtım malzemeleri tatbik edilmesiyle yapılır.
ISI YALITIMININ FAYDALARI NELERDİR?
Isı yalıtımı yapılmasıyla, şöminenin ısı odasındaki ısı kaybı yalıtımsız duruma göre azalır, dolayısıyla ısınma için tüketilen yakıt miktarı da azalmış olur. Bu azalma miktarı, %30 – %50 arasındadır. Yani yalıtımsız bir şömineniz varsa ve kışın evinizi ısıtmak için ayda 100 birim yakacak tüketiyorsanız, evinizi yalıtarak bu tüketimi 50 birime düşürebilirsiniz. Ayrıca ısı yalıtımı şöminenin ısı odasunda sıcaklığa direk maruz kalan yüzeylerin zarar görmesini engeller iç yüzeydeki aleminyum folyo sayesinde şöminenin veriminin artmasına katkı sağlar.
ISI YALITIMLI ŞÖMİNELER DE AZ YAKIT YAKILACAĞINDAN HAVAYI KİRLETME MİKTARLARI AZALIR.
Isı yalıtımı yapılmamış duvarlarda duvarların iç yüzeyleri soğuk olur ve iç havadaki su buharı bu soğuk yüzeylerde yoğuşur. Yoğuşma sonucu duvarlar ıslanır ve ıslanma haftalarca sürer. Bunu engelleyebilmenin tek yolu duvarların iç yüzey sıcaklıklarını yükseltmektir. Yani duvarlarınıza ısı yalıtımı yaptırmaktır.
Şömine Ve Isınma
ATEŞ NEDİR ?
Sözlük anlamı ; yanıcı maddelerin oksijen ile girdikleri reaksiyon sonucu ısının ve ışığın oluştuğu kimyasal (exothermic) olay.
Odun’un ve birçok katı, sıvı yakıtın temel molekülleri Karbon ( C ) ve Hidrojen’den ( H ) oluşur. Yanma olayı bu elementlerin havadaki Oksijen ( O ) ile reaksiyona girerek, su ( H2O ) ve karbondioksit’e ( CO2 ) dönüşmesidir. Diğer bir basit anlatım ile ; katı haldeki odunun içindeki kimyasal enerjinin yanma sonucu ısı ve ışık enerjisine dönüşmesidir.
Yanmanın oluşabilmesi için yanma üçgeni (the fire triangle) denilen durumun gerçekleşmesi gerekir.
- Yakıt (Şöminede odun)
- Enerji (Reaksiyonu başlatacak ısı enerjisi, tutuşturucular,kibrit,vs.)
- Hava (reaksiyonu devam ettirecek oksijen)
Doğanın Gücü : Madde dünyada atomlar bir araya gelerek elementleri ve maddeleri meydana getirirler. Eğer atomlar ısı, basınç gibi bir etkenle ayrıştırılırsa, hemen tekrar birbirleri ile ilişkiye girerek yeni elementler oluştururlar yani maddeye dönüşürler.
Yeterli ısı sağlandığı takdirde (ısı etkisi), odun içindeki moleküller (karbon ve hidrojen) kararsız hale (serbest) geldikten hemen sonra, yeniden kararlı hale dönebilmek için havadaki oksijen ile reaksiyona girerler. Buna oksidasyon denir. Oksidasyon reaksiyonu ne kadar hızlı olursa o kadar fazla ısı oluşur. Örneğin demir içindeki hidrojenin oksijen ile reaksiyonu (paslanma) çok yavaştır ve bu yüzden demir yüzeyi üzerindeki ısıl değer ancak 1°C artar. Katı ve sıvı yakıtlardaki oksidasyon çok hızlıdır, bu yüzden daha fazla ısı enerjisi sağlanır.
Neden Kapalı Hazne ?
Kapalı haznede haznenin her yerini kapalı olması ısının sıkışmasını sağlar. Isının sıkışması özel üretim pik döküm haznenin ısı alış verişini kolaylaştırır. Bu şekilde aynı miktar odun yakarak, açık hazneden elde ettiğiniz ısı, toplam ısı miktarının %15 iken kapalı bir hazneden kazandığınız ısı, toplam ısının %85’idir. Isının yanı sıra geri tepme ve sızma risklerini ortadan kaldırması, kapalı haznenin tercih edilmesindeki bir diğer etkendir.
Kapalı haznenin bu fazla ısıyı nasıl elde ettiğini ve geri tepmeyi nasıl engellediği aşağıda sırayla açıklanmıştır.
1) Kapalı haznenin hava girişi açık hazneye göre 200 kat daha küçüktür. ( Kapalı hazne de hava girişi 10-15 cm2’dir. ) Açık ve kapalı haznede aynı miktar odun olmasına rağmen, kapalı haznedeki odunun daha iyi yanmasının sebebi daralan hazne hava giriş kesitidir. Akışkanlarda( sıvı-gaz ) kesit alanı daraldıkça hız artar. Bu fizik prensibinden faydalanarak yapılan küçük hava girişinden giren hava hızlanarak küllükten hazneye girer. Hazneye giren hava aniden odun ızgarasıyla karşılaşır ve odun ızgarası havayı eşit şekilde dağıtarak odunun açık haznede olanından daha hareketli yanmasını sağlar.
2) Hareketli yanan ateş açık haznedeki gibi direk baca boşluğuna açılmaz. Ateş yükselir yükselmez haznenin içinde “alev kırıcı” denen pik parçasına çarpar ve hızla haznenin yan pik duvarlarına dağılır. Ateşin baca boşluğuna dağılması engellendiğinden, alev kırıcıdan çok yüksek derecede ısı elde edilir. Bu engelleme valf ayarlı klapede bir daha gerçekleşir.
Kapalı Hazneler Nasıl Isıtıyor ?
Hazne içinde yanma reaksiyonu başladıktan sonra bu reaksiyonu devam ettirecek olan gerekli hava girişi hazne dizaynına göre alt odunluk bölümünden ve kapak cam arasından olur. Yanma şiddeti haznenin hava ve duman klapeleri ayarları ile istenilen ölçüde kontrol edilir
‘Neden kapalı hazne?” bölümünde açıklanan sebeplerle hazne içindeki ısı yüksek derecelere ulaşır. Yaklaşık olarak ilk ateşin yakılmasından 30-40 dakika içinde alevlerin yaydığı radiant enerji hazne cidarları tarafından emilerek dış tarafa transfer edilir yani, hazne gövdesinden ısı yayılmaya başlar. Hazne etrafındaki hava ısınmaya başlayarak hafifler ve yukarı doğru hareketlenir. Teknik olarak hazne montajı sırasında etrafındaki havanın kolay ve doğal sirkülasyon yapabilmesine dikkat edilir.
Hazneden yayılan ısının kaybedilmemesi için izolasyon son derece önemlidir. Bu sebeple, hazne arkasını da kapsayan üst bölümde “ısı odası” oluşturulur- Bu bölümde 400°C kadar dayanıklı özel izolasyon panelleri ve malzemeleri kullanılır.
Şömine dış giydirme modeline göre, subasmanı seviyesinden odunluk veya soğuk hava menfezi aracılığı ile sirkülasyon sağlanır. Hazneden yayılan ısı ile birlikte yukarı doğru hareket eden hava. Doğal olarak alt taraftan soğuk hava girişini ve sirkülasyonu başlatır. Bu sirkülasyonu tamamlayan bolüm, ısı odasının üst kısmındaki sıcak hava çıkış menfezidir. Hazne kapasitesi, odun kalitesi ve yakma alışkanlığına göre, evin içinde hiçbir ilave sisteme gerek duymadan tamamen doğal bir hava sirkülasyonu sağlanmış olur. Isıtılan hava ile duman bacası tamamen birbirinden ayrı ve yalıtılmış olduğu için % 100 güvenlidir.
Kapalı Haznelerin Avantajları
Odun, içinde çeşitli kimyasallar bulunduran katı haldeki bir yakıt türüdür. Tipik bir şömine odununun %21’i su ve yanıcı olmayan (kül) elementlerden oluşur. Geri kalan %79’u yanıcıdır Ancak yanıcı elementlerin sadece belirli bir kısmı kararlı Karbon ( C ) olup büyük bir kısmı kararsız uçucu gazlardan oluşur.
Belkide işin en can alıcı noktası, odun içindeki yanıcı gazların Karbon’a göre yaklaşık % 40 daha fazla ısıl değer verebilmeleridir. Genel olarak odun ile ısınmanın alternatiflerine göre daha “zayıf ” olduğu kanısı, yanma haznesinde gazların yanabilmesini sağlayacak ortamın oluşamaması veya yetersiz kalmasındandır.
1.Tradisyonel açık bir şömine bulunduğu mekandan çok fazla hava emilişine sebep olur. Hazne içinedoğru emilen Oksijen’in %98’i reaksiyona girmeden baca’dan dışarı atılır.
2.Dolayısı ile çoğu zaman mekan içinden emilen sıcak hava, yanıştan elde edilen ısıdan daha fazla olur. Bu durum yeterli ısınmayı sağlamadığı gibi, yaşam alanındaki Oksijenin azalmasına ve daha fazla Karbonmonoksit (CO ) oluşumuna sebep olur.
Isıl değeri yüksek gazların reaksiyona girme dereceleri oldukça yüksektir. Bu yüzden açık şöminelerde ancak “ateş yastığı” denilen odunların arasındaki bölümde elementlerin bir kısmı yanarken haznenin üst kısımlarındaki ısı, reaksiyonu devam ettirebilecek düzeyde değildir (Şekil-1). Oysa, doğru yanış için “3T” formülü gereklidir. “Time, Temperature, Turbulance” yani “Hız, Isı ve Devinim”.
Bu üç etki ancak kapalı haznelerde sağlanabilir (Şekil-2) ve etkili olduğu kadar emniyetli bir tam yanış elde edilir. Bu sayede açık şöminelerdeki baca çıkış Karbonmonoksit ( CO ) miktarı yaklaşık 50g/s iken kapalı sistemlerde maksimum 1g/s olur. Diğer bir deyişle, odunun içindeki yanıcı elementlerin %98’i enerjiye çevrilebilir. Bu sayede 1 kg şömine odununun verimi %70’in üzerine çıkar (2800 Kcal/s).
Şöminede Uyulması Gereken Kurallar
ŞÖMİNE:
Baca ve şöminenin kurulması KASIM 1990 tarihli 24-2-2 Birleşik Teknik Dokümanında (DTU) (referans AFNOR DTU P 51-203) yapılan açıklamalara uygun olmalıdır. Sorumluluğumuz şöminenin verilmesiyle sınırlanmıştır. Tesisatın kurulması yürürlükte olan kurallara uygun olarak bu tür işleri yapmakta uzmanlaşmış ve tüm sorumluluğu üstlenebilecek yetkili kuruluşların kalifiye elemanları tarafından yapılmalıdır.
TANITMA:
Sistem, birbirlerine bir özel geçme yöntemiyle bağlanmış FT 20 dökme demir parçalar grubundan oluşmaktadır, sızdırmazlık ateşe dayanıklı bir macunla sağlanmıştır.
Grup, ısıtma gövdesinin dışına uygun şekilde yerleştirilmiş cıvata ve somunlarla bağlanmıştır. Kapak contası, cam tamponu, seramik levha (yanma bölmeleri için) gibi ilave edilecek parçalar amyantsız olacaktır. Şöminelerin, ısıtma gövdesi dış yüzeylerinin tamamı yalıtkan levhalardan oluşmuş bir dahili ısı toplama havası devresi vardır (prizmatik şömineler dışında). Şöminelerde, üst taraftan deflektörle tespit edilmiş olan bir dekoratif “Levha” dan oluşan çift şömine tabanı bulunmaktadır (prizmatik şömineler dışında). Sonuç olarak, bu levhanın sökülmesi ve takılması detektörün daha önceden sökülmesine bağlıdır(prizmatik şömineler dışında).
ÇALIŞMA ÖZELLİKLERİ:
Tavsiye edilen yakıtlar; Ürünlerimiz sadece odun yakmak için tasarlanmıştır meşe, gürgen, kayın, vb. Sert ağaç yumuşağa göre tercih edilir: kavak, söğüt, vb. Çok şiddetli olarak yandıklarından reçineliler tavsiye edilmezler. Sadece nem oranı %20’ nin altında olan kuru ağaç kullanın (bunun anlamı, kesildikten sonra kapalı ve iyi havalandırılan bir yerde 2 yıl bekletilmiş ağaç demektir).
Yeni kesilmiş ağacın verimi daha düşüktür ve daha çok katran oluşmasına neden olur, bundan başka yeni kesilmiş veya kurumamış ağaç ateşi boğarak anormal bir katran birikimine yol açar ve sonuç olarak bir şömine yangını çıkabilir.
KULLANILMASI YASAKLANMIŞ YAKITLAR:
- Sert mineral yakıtlar örneğin kömür, vb…
- Afrika kökenli ağaçlar: örneğin akaju, vb…
- Tuzlu ortamda beklemiş ağaçlar.
- Yanma veya yakmayı kolaylaştırmak için yağ, alkol, akaryakıt, vb… gibi kimyasal madde ve sıvıların kullanılması kesinlikle yasaktır.
DOLDURMA:
- Odun doldururken kapağı yavaşça açınız, baca klapesi olan sistemlerde klapeyi açınız.
- Normal maksimum odun doldurma kapasitesi: 12 ile 15 cm çapında 3 veya 4 kütük.
- Daha yavaş bir yanma için odun koymadan önce alevlerin alçalmasını bekleyiniz ve kor halindeki çok canlı ateş üzerine odun koymaktan kaçınınız.
ÖNEMLİ UYARILAR:
- Şömineyi aşırı derecede ısıtmak tehlikelidir.
- Çıra, çalı, sarmaşık dalı, saman, karton yakılması kesinlikle tavsiye edilmez.
- Çöp atıkları, plastik ürünler, vb… yakılmamalıdır.
- Yanmakta olan şömineye dokunmamalı ve çocuklar uzak tutulmalıdır, yanma tehlikesi vardır.Ateş yükseltilmemelidir.
- Yanma havası girişleri hiçbir şekilde değiştirilmemelidir.
- Yanma bölmesinin sökülmesi yasaktır.
Şömine Baca Sistemi
Şömine kullanımında problem yaşamak istemiyorsanız düzgün baca sistemine sahip olmanız gerekir.Aksi takdirde şömineniz dekoratif bir süs haline gelebilir.Gerçek bir ısı aracı olarak kullanabilmeniz için ideal bir bacaya sahip olmanız gerekir.Baca ölçüleri 20×20, 23×23, 25×25 olmak üzere kullanacağınız hazneye göre değişebilir.Baca yükseklikleri aşağıda gösterilmiştir;
Şömineler günümüzde açık ve kapalı olarak iki seçenekte yapılmaktadır.Mevcut sistemin daha verimli ve kullanımı pratik olmasından dolayı (hızlı tutuşturma, yüksesk ısı performansı, ateş konrolü, pratik kül boşaltma v.s) kapalı haznelerin tercih edilmesi daha uygun olur.
Şömine Yakıtında Odunun Önemi
Odun; en ekolojik, kokusuz zararsız ve külü az olan katı yakıttır. Odun, kesiminden 18 ay sonra en ideal kullanım noktasına gelir. İlk kesimde %75 olan su oranı, 18 ay sonra %18 olan ideal orana gelir. Odun, içindeki % 42 oranında oksijen sayesinde kapalı sistem şömine haznelerinde yüksek performans sağlar. Eğer şöminenizin yeterince performans sergilemediğine inanıyorsanız ;
- Yakma talimatını tekrar dikkatle okuyup uygulayınız.
- Yaktığınız odunun miktarına ve kalitesinin yeterliliğine bakınız.
- Yakılan odun, yeterli enerjiyi sağlamıyor demektir. Bu durumda, yakıtın kalitesi ve türü önem kazanmaktadır.
- Yakma talimatında belirtildiği gibi; ilk yakımda yeterli alt yapıyı oluşturmak ve ateşin gücünü ortaya çıkarmak için, tahta ve yarılmış odunlarla takviye yapınız.
- Odununuzu, yağmur mevsimi başlamadan temin edip hava alan, fakat ıslanmayacak bir yerde muhafaza ediniz.
- Şömine yakarken oduna takviye olarak, çabuk tutuşan ve kalori veren sıkıştırma odunu tercih ediniz.
- Kuru odunda %15 civarında olan nem, ıslak odunda %50 civarındadır. Islak odun yakıldığı takdirde , nemin buharlaşması için çok odun tüketimi gereksinimi yanında düşük performans ortaya çıkacaktır. Bu nem, haznede paslanma ve camda islenme yapacaktır.
- Kuru odunda kilo başına 3600 kalori varken, ıslak odunda 1500 kalori olup aradaki fark; iki misli tüketim ve %60 daha az ısı performansı anlamına gelir.
- Kalori değeri en yüksek olan odunlar sırasıyla; meşe, kayın, çam ve kavaktır. Yakıtın kalitesi, türü ve kullanımı da performansı doğrudan etkiler.
Hazne İçinde Odun Yakma Talimatı
İlk Yapılacak İşlemler
- Bir miktar çırayı ocağın tabanına seriniz. Üstüne çapraz pozisyonlarda, inceden kalına doğru tahtalar diziniz. Daha sonra, ortadan ikiye ayrılmış odunları yerleştiriniz. Alttan hava alışını kesmemek için, tahta ve odunları birbirine çok yapışık koymayınız. Bu pozisyonda, kağıtları iki – üç noktadan tutuşturup ocağın kapağını kapalı tutarak yanmaya bırakınız. Kesinlikle parlayıcı madde (gaz, tiner vs…) dökmeyiniz!
- Yeni baştan yakarken de aynı işlemler tatbik edilir. Tahtaların ve yarılmış odunların, şöminede yeterli alt yapıyı oluşturması önemlidir. Odunları yerleştirirken, inceden kalına doğru yerleştiriniz. Altta kor azalınca, tahta veya ince odun takviye edip üstüne 10-15 cm kalınlığında odun koyarak yakmaya devam ediniz. Kül tablası dolunca boşaltınız. Eğer çok dolu olursa, alttan hava alımı azalır ve yanma yavaşlar.
- Meşe odunu, kalori açısından en verimli olanıdır. Odunların 40 – 50 cm. boyunda olması uygundur. Islak odunlar, camda islenmeye neden olur ve koku yaparak ısı verimini olumsuz etkiler.
- Birinci ve ikinci yakımlarda, yeni boruların ve boyaların yanmasından dolayı (ilk üç gün) muhtelif kokular ve duman oluşabilir. Bu, normal bir durumdur. Camları açarak mekanı havalandırınız.
- Şömineniz, yanmaya alıştıktan sonra (üç veya dört günlük yakımdan sonra) yine ocağın kapasitesine göre odunları iki alta, iki üste gelecek şekilde çapraz olarak koyunuz ve YAKMA-ISI ALMA işlemini sürdürünüz.
